Varia 3. Lettre aux ferdydurkistes

Le volume Varia 3. Lettre aux ferdydurkistes, (éd. Wydawnictwo Literackie, Cracovie, 2004) réunit les interviews de Witold Gombrowicz ainsi que ses lettres et déclarations envoyées à la presse.
Le volume se compose de deux parties :

• Interviews
• Réponses aux enquêtes, lettres à la presse

Les références entre parenthèses renvoient aux volumes des Œuvres complètes de Witold Gombrowicz, Wydawnictwo Literackie (WL XII, XIII ou XIV), Cracovie 1995-1997, et à l’édition française de Varia, Christian Bourgois Editeur 1978, 1989 (Bourgois I ou Bourgois II).
Les textes des autres auteurs figurent en italiques.
Les références à la première publication, si elle n’était pas en polonais, figurent entre crochets.

I. Interviews

• Witold Gombrowicz o swoim odczycie w Teatrze del Pueblo (WL XIII, p.299)
  Witold Gombrowicz parle de sa conférence au Théâtre del Pueblo
• Pierwsze spotkanie z Gombrowiczem, wywiad Virgilia Piñery (WL XIII, p.303)
  La première rencontre avec Gombrowicz, l’entretien avec Virgilio Piñera
  [Quadernos, Buenos Aires, 1947]
• Cztery odpowiedzi Witolda Gombrowicza (WL XIII, p.306)
  Quatre réponses de Witold Gombrowicz [9 Artes, Buenos Aires, 4.04.1949]
• Rozmowa z Gombrowiczem, wywiad Karola Świeczewskiego (WL XIII, p.311)
  Conversation avec Gombrowicz, l’entretien avec Karol Świeczewski
• Jeszcze jeden wielki i nieznany (WL XIII, p. 323)
  Un autre grand et inconnu
  [signé Pat Leroy qui est un pseudonyme de Gombrowicz, Clarin, Buenos Aires, 8.01.1961]
• W Buenos Aires mieszka renomowany polski pisarz, wywiad z Jorge Calvettiego (WL XIII, p.329)
  A Buenos Aires habite un écrivain polonais de renom, l’entretien avec Jorge Calvetti
  [La Prensa, Buenos Aires, 20.07.1962]
• Gombrowicz opowiada..., wywiad Stanisława Szwejsa (WL XIII, p.335)
  Gombrowicz raconte…, l’entretien avec Stanisław Szwejs
• Gombrowicz – geniusz nieznany, wywiad Miguela Grinberga (WL XIII, p.340)
  Gombrowicz – le génie méconnu, l’entretien avec Miguel Grinberg
  [La Razón, Buenos Aires, 30.03.1963]
• Z Gombrowiczem w Buenos Aires, wywiad ks.Janusza Stanisława Pasierba (WL XIII, p.345)
  Avec Gombrowicz à Buenos Aires, l’entretien avec le père Janusza Stanisław Pasierb
• Witold Gombrowicz : stałem się instytucją narodową, wywiad Mathieu Galeya (WL XIV, p.263)
  Witold Gombrowicz : je suis devenu une institution nationale, l’entretien avec Mathieu Galey [Arts, Paris, 15.05.1963]
• Witold Gombrowicz : Trudno wyjść od niego taki samym, jakim się przyszło, wywiad Anne Guérin (WL XIV)
  Witold Gombrowicz : difficile d’en sortir indemne, l’entretien avec Anne Guérin [L’Express, Paris, 30.05.1963]
• Gombrowicz : Powrót do Europy, wywiad Marca Pierreta (WL XIV, p.274)
  Gombrowicz : retour en Europe , l’entretien avec Marc Pierret [France Observateur, Paris, 13.06.1963]
• Rozmowa z Witoldem Gombrowiczem w Radio Wolna Europa, przeprowadzona 22 września 1963 r., wywiad Tadeusza Nowakowskiego (WL XIV, p.278)
  Conversation avec Witold Gombrowicz sur la radio Free Europe, du 22.09.1963, l’entretien avec Tadeusz Nowakowski
• Największy z pisarzy nieznanych, wywiad z Madeleine Chapsal (WL XIV, p.288)
  Le plus grand des écrivains inconnus, l’entretien avec Madeleine Chapsal [L’Express, Paris, 9.07.1965]
• Taka sobie informacja, wywiad z samym sobą (WL XIV, p.293)
  Une simple information, l’entretien avec soi-même
  [Die Welt, Hambourg, 14.04.1966]
• Spotkanie w Vence z Witoldem Gombrowiczem, autorem « Kosmosu », wywiad z Arlette Sayac (WL XIV, p.297)
  Rencotre avec Witold Gombrowicz, l’entretien avec Arlette Sayac
  [Nice-Matin, 3.06.1966
• Gombrowicz lubi Sartre’a, nie znosi zaś Nouveau Roman, wywiad Daniela Albo (WL XIV, p.306)
  Gombrowicz aime Sartre et déteste le Nouveau Roman, l’entretien avec Daniel Albo [Le Figaro littéraire,Paris, 7.07.1966]
• Nie lubię być porównywany, wywiad Jana Stolpego (WL XIV, p.315)
  Je n’aime pas être comparé, l’entretien avec Jan Stolpe
  [Dramatens programblad, Stockholm, n°10/1966-1967
• Byłem pierwszym strukturalistą, wywiad z samym sobą (WL vol.XIV, p.320)
  J’étais structuraliste avant tout le monde,l’entretien avec soi-même (Bourgois I, p.185)
• Radosny pesymista, wywiad Jacques’a Bensa (WL XIV, p.330)
  Un joyeux pessimiste, l’entretien avec Jacques Bens [Le Nouvel Observateur, 16.05.1967]
• Mieszkaniec Vence z wyboru, Witold Gombrowicz, który otrzymał międzynarodową nagrodę wydawców..., wywiad Angelo M. Rinaldiego (WL XIV, p.334)
  Vençois d’adaption, Witold Gombrowicz se plaint de l’impudeur des critiques français…, l’entretien avec Angelo M.Rinaldi [Nice-Matin, 2.06.1967]
• Wywiad z Witoldem Gombrowiczem, Paula Beersa (WL XIV, p.340)
  L’entretien avec Witold Gombrowicz par Paul Beers [original en néerlandais daté du 30.07.1967]
• Przypadek nazwiskiem Gombrowicz, wywiad Daniela Odier (WL XIV, p.340,)
  Le cas Gombrowicz, l’entretien avec Daniel Odier
  [Le Magazine littéraire, n°9, juillet-août 1967]
• Witold Gombrowicz, wywiad Georges’a Sebbaga (WL XIV, p.364, )
  Witold Gombrowicz, l’entretien avec Georges Sebbag
  [Arichibras, Paris, n°3, 1968]
• Młodość jest niższa, wywiad François Bondy’ego (WL XIV, p.368)
  La jeunesse est inférieure, l’entretien avec François Bondy
  [Gombrowicz, Cahier de L’Herne, 1971]
• Rozmowy z Pierrem Sanavio i Dominikiem de Roux (WL XIV, p.375)
  Entretiens avec Pierre Sanavio et Dominique de Roux [Gombrowicz, Cahier de L’Herne, 1971]
• Odpowiedzi Gombrowicza w liście do Dominique’a de Roux dla czasopisma francusko-amerykańskiego, jesien 1968 (WL XIV, p.380)
  Réponses aux questions de Dominique de Roux dans une lettre de l’automne 1968
• Gombrowicz, piewca « ja » wywiad Claude’a Jannoud (WL XIV, p.386)
  Gombrowicz, l’homme du « moi », l’entretien avec Claude Jannoud [Figaro littéraire, 24.02.1969]
• Gombrowicz : Forma i rytuał, wywiady Piera Sanavio (WL XIV, p.390)
  Gombrowicz : la forme et le rite, les entretiens avec Piero Sanavio
  [Gombrowicz : la forma et il rito, Marsilio Editori, Padoue, 1964]
• Wywiad z Witoldem Gombrowiczem, Michel Polac, Dominique de Roux, Michel Vianey (WL XIV, p.450)
• L’entretien avec Witold Gombrowicz par Michel Polac, Dominique de Roux, Michel Vianey
  [film enregistré en mai 1969 et projeté par la télévision française, « Bibilothèque de poche », le 12.10.1969]
• Witold Gombrowicz, wywiad Bettiny Knapp (WL XIV, p.473)
  L’utime interview, l’entretien avec B.Knapp (Bourgois I, p.209)

II. Réponses aux enquêtes et aux lettres à la presse

• Jaką najciekawszą książkę przeczytałem w r.1935 ? (WL vol.XII, p.203)
  Quel est le livre le plus intéressant que j’ai lu en 1935 ?
• List do ferdydurkistów (WL vol.XIII, p.357)
  Epître aux Ferdydurquistes (Bourgois I, p.109)
  • Do naczelnego ferdydurkisty. Odpowiedź Witoldowi Gombrowiczowi,Tadeusz Kwiatkowski (WL vol.XII, p.361)
    Au Ferdydurquiste en chef. La réponse à Witold Gombrowicz Gombrowicz de Tadeusz Kwiatkowski
• List do redakcji Kultury, 6.06.1951 (WL vol.XIII, p.366)
  Lettre à la rédaction de Kultura, 6.06.1951
• List do redakcji Kultury, 9.01.1952 (WL vol.XIII, p.367)
  Lettre à la rédaction de Kultura, 9.01.1952
• Bronię Polaków przed Polską (WL vol.XIII, p.368)
  Je défends les Polonais devant la Pologne
• W pracowniach polskich pisarzy na obczyźnie (WL vol.XIII, p.373)
  Dans les ateliers des écrivains polonais en exil
  • Gombrowicz, Wacław Kozłowski (WL vol.XIII, p.375
    Gombrowicz, par Wacław Kozłowski-***O pewnej krytyce słów kilka, Stanisław Szwejs (WL vol.XIII, p.392)
    Au sujet d’une certaine critique, par Stanisław Szwejs
• Do redakcji « Głosu Polskiego » (WL XIII, p.396)
  A la rédaction de « Głos Polski »
• Przedśmiertna rada W. Gombrowicza (WL XIII, p.399)
  Le conseil pré-mortel de W.Gombrowicz
• Literatura emigracyjna a kraj (WL XIII, p.401)
  La littérature d’émigration et la Pologne
  • List do redakcji Kultury, 30.12.1956, Jan Kowalik (WL XIII, p.404)
    Lettre à la rédaction de Kultura, 30.12.1956, de Jan Kowalik
• List do redakcji Kultury, 28.03.1957 (WL XIII, p.406)
  Lettre à la rédaction de Kultura, 28.03.1957-***List do redakcji Kultury, 26.06 1957, Jan Kowalik (WL XIII, p.407)
  Lettre à la rédaction de Kultura, 26.06.1957, de Jan Kowalik
• List do redakcji Kultury, 21.01.1957 (WL XIII, p.409)
  Lettre à la rédaction de Kultura, 21.01.1957
• Korespondencja dotycząca zamiaru wystawienia Ślubu przez teatr w Kielcach (WL XIII, p.410)
  Correspondance concernant le projet de monter Le Mariage à Kielce
• Pisze Autor (WL XIII, p.417)
  Le mot de l’Auteur
  • Buenos Aires. Korespondencja własna « Przekroju », Izabella Czajka-Stachowicz (WL XIII, p.419)
    Buenos Aires. Par l’envoyée speciale de « Przekrój », par Izabella Czajka-Stachowicz
• Gombrowicz do Czajki (WL XIII, p.431)
  Gombrowicz à Czajka
  • List do redakcji Kultury, 12.10.1958, Zbigniew Grabowski (WL XIII, p.433)
    Lettre à la rédaction de Kultura, 12.10.1958, de Zbigniew Grabowski
• List do redakcji Kultury, 14.12.1958 (WL XIII, p.438)
  Lettre à la rédaction de Kultura, 14.12.1958
  • List do redakcji Kultury, 03.1959, Zbigniew Grabowski (WL XIII, p.444)
    Lettre à la rédaction de Kultura, mars 1959 de Zbigniew Grabowski-***List do redakcji Kultury, 9.04.1960, Zbigniew Grabowski (WL XIII, p.448)
    Lettre à la rédaction de Kultura, 9.04.1960, de Zbigniew Grabowski
• List do redakcji Kultury, 8.06.1960 (WL XIII, p.451)
  Lettre à la rédaction de Kultura, 8.06.1960
• Fragment Dziennikao Zbigniewie Grabowskim (WL XIII, p.455)
  Fragment du Journal sur Zbigniew Grabowski
  • List do redakcji Kultury, 15.11.1961, Zbigniew Grabowski (WL XIII, p.457)
    Lettre à la rédaction de Kultura, 15.11.1961, de Zbigniew Grabowski
• List do redakcji Kultury, 23.04. 1959 (WL XIII, p.459)
  Lettre à la rédaction de Kultura, 23.04.1959
• Kartka z Dziennika – Jan Lechoń (WL XIII, p.460)
  Une page du Journal - Jan Lechoń
• Dwa sądy. Do redaktora Wiadomości (WL XIII, p.462)
  Deux jugements . Au rédacteur de Wiadomości
• Pięć książek, które wywarły na pana największy wpływ, ankieta Tagesblatt (WL XIII, p.464)
  Cinq livres qui eurent sur vous la plus grande influence, L’enquête de Tagesblatt
  [Tagesblatt, Berlin, 25.12.1960
• List do redakcji La Razón i La Prensa (WL XIII, p.467
  Lettre à la rédaction de La Razón et La Prensa
• Żeromski z perspektywy lat. Odpowiedź na ankietę Na Antenie (WL XIV, p.479)
  Żeromski après des années. La réponse à l’enquête de Na Antenie
• Jak przyjęto Iwonę we Francji (WL XIV, p.482)
  Comme on a accueilli Yvonne en France
• List do redakcji Kultury, 12.05.1966 (WL XIV, p.487)
  Lettre à la rédaction de Kultura, 12.05.1966
• Do redaktora « Wiadomości » (WL XIV, p.489)
  Au rédacteur de « Wiadomości »
• Podziękowanie. Do redaktora Na Antenie (WL XIV, p.492)
  Remerciements. Au rédacteur de Na Antenie
  • Kosmos czy mikro-erotyzm ? Wokół Kosmosu, R.K. (WL vol.XIV, p.493)
    Le cosmos ou le mico-érotisme ? Autour du Cosmos, par R.K.
  • Dziennik lektury « Kosmosu », Wit Tarnawski (WL XIV, p.498)
    Le journal de lecture du « Cosmos », par Wit Tarnawski
• Odpowiedź na ankietę Wiadomości : pytanie Wita Tarnawskiego (WL XIV, p.522)
  La réponse à l’enquête de Wiadomości : la question de Wit Tarnawski
• Odpowiedź na ankietę Wiadomości : pytanie Augusta Zamoyskiego (WL XIV, p.524)
  La réponse à l’enquête de Wiadomości : la question d’August Zamoyski
• List do redakcji Orła Białego (WL XIV, p.526)
  Lettre à la rédaction d’Orzeł Biały
• O erotyzmie (WL XIV, p.530)
  De l’érotisme [réponse manuscrite à une enquête, Vence, 1968]
• Pisarz i pieniądze (WL X, p.523)
  L’Ecrivain et l’argent (Bourgois I)