Witold Gombrowicz jest autorem wielu tekstów publikowanych w prasie i jako przedmowy lub komentarze razem z jego utworami.
Pisarz nigdy nie dokonał wybory ani nie zebrał w jednym tomie tych tekstów rozproszonych
Varia zawierają teksty o bardzo różnorodnym charakterze: krótkie opowiadania, pierwsze próby fikcji literackich, polemiki i recenzje, przedmowy i komentarze do własnych utworów oraz wywiady.
|
« Pisma rozproszone» Gombrowicza to nie uzupełnienie czy dodatek do jego twórczości i nie pisma ulotne, którymi obrosły jego arcydzieła, lecz zapis najważniejszych myśli w wysłowieniach innych niż literatura, pozornie rozproszonych, choć faktycznie zdumiewająco konsekwentnych od pierwszych do ostatnich tekstów, które mógł już tylko dyktować. »
Włodzimierz Bolecki, Pierwszorzędne teksty drugorzędne, przedmowa do trzytomowego wydania Variów, Wydawnictwo Literackie, 2004 r. |
W 1973 roku, Jerzy Giedroyc, założyciel paryskiego Instytutu Literackiego i miesięcznika Kultura a także pierwszy polski wydawca Gombrowicza, zebrał niektóre z tych tekstów w tomie zatytułowanym Varia. Był to tom XI Gombrowiczowskich Dzieł, które Giedroyc zaczął publikować we wrześniu 1969 roku, zaraz po śmierci pisarza.
W Polsce po raz pierwszy utwory rozproszone zostały wydane przez krakowskie Wydawnictwo Literackie w drugiej połowie lat 90., pod redakcją naukową Jana Błońskiego i Jerzego Jarzębskiego w serii Dzieł zebranych Gombrowicza. Jest to najpełniejsza prezentacja Variów, zachowująca porządek chronologiczny :
- tom XII Varia. Proza, reportaże, krytyki, 1933-1939 (red. Barbara Górska, WL, 1995 r.)
- tom XIII Varia. Artykuły, wywiady, teksty różne, 1939-1963 (red. Barbara Górska, WL, 1996 r.)
- tom XIII Varia. Artykuły, wywiady, teksty różne, 1963-1969 (red. Maria Rola, WL, 1997 r.)
Z okazji stulecia urodzin Witolda Gombrowicza w 2004 roku, Wydawnictwo Literackie wydało trzy tomy Variów w miękkiej okładce. W tym wydaniu, teksty zostały dobrane według gatunku literackiego:
- Varia 1. Czytelnicy i krytycy
Proza, reportaże, krytyka literacka, eseje przedmowy.
- Varia 2. Polemiki i dyskusje
Les textes de Gombrowicz qui ont provoqué des grands débats accompagnés des réponses de ses contradicteurs.
- Varia 3. List do ferdydurkistów
Wywiady, odpowiedzi na ankiety, listy do redakcji czasopism.
Wydawcy zagraniczni dokonując wyboru w bogactwie Variów, publikują selekcję tekstów w samodzielnych tomach lub poszczególne teksty jako oddzielne książki np. Nasz dramat erotyczny.
W 1978 roku, paryskie wydawnictwo Christian Bourgois Ed. opublikowało pierwsze Varia w tłumaczeniu: na francuski wybór tekstów przełożył Allan Kosko. W 1989r., ten sam wydawca opublikował Varia 2 w tłumaczeniu Krzysztofa Jeżewskiego.
