Jaka była najgłębsza wizja świata XVIII wieku? Znajdujemy ją u Kanta, bez którego nie moglibyśmy poznać rozwoju świadomości wciągu stuleci. Filozofii potrzebujemy do uzyskania ogólnej wizji kultury. Jest to ważne dla pisarza.
« Dla Schopenhauera życie jest ciągłym i zbrodniczym, dręczącym brakiem. »
Schopenhauer formułuje teorię sztuki, najważniejszą, moim zdaniem, jaką kiedykolwiek stworzono. Nawiasem powiedzmy, że nadzwyczaj naiwny i niepełny sposób traktowania sztuki we Francji wynika przede wszystkim z nieznajomości Schopenhauera.
« Nietzsche, jak Kant i Schopenhauer, był Polakiem! »
Kierkegaard był duńskim pastorem, bardzo podziwiającym Hegla. Raptem wypowiada mu wojnę i jest to jeden z najbardziej dramatycznych momentów w w dziejach kultury.
« Smutny pisarzyna, wyobrażający sobie, że jest panem rzeczywistości, to coś komicznego. Ach! Ach! Ach! Ufff! »
Marx mawiał, że filozofia nie może być arystokratyczna, tzn. tworzona przez ludzi spoza sfery zwyczajnego życia, lecz powinna być na miarę przeciętnego człowieka, mającego określone potrzeby i żyjącego w społeczeństwie.
« Teraz przechodzimy do naszych „cukierków”, to znaczy do Rewolucji. »
Wystawieni jesteśmy na spojrzenie innego. trzeba, rzecz jasna, uznać istnienie innego. To jest oczywistość. Sartre nie znajduje racji filozoficznych zdolnych to uzasadnić. Spojrzenie innego odbiera nam wolność, określa nas. Dla innego jesteśmy rzeczą, przedmiotem, mamy jakieś cechy, itd. To spojrzenie innego sprzeciwia się naszej wolności, jednak tylko uznając wolność innego uwalniam się od jego spojrzenia. Cała Sartre’owska moralność polega na uznaniu i zaafirmowaniu wolności.